با توجه به اين‌كه برای مهار پيچيدگی در پروژه‌های آينده‌پژوهی به‌دنبال ارائه چارچوبی هستيم كه ماهيتی فرايندی دارد لازم است مدل‌های فرايندی مرتبط با آينده‌پژوهی و سيستم‌هـای پيچيده كه تاكنون توسط پژوهشگران مختلف ارائه شده است مورد بررسی قرار گيرد. برای شروع كار چهار نوع مدل برنامه‌ريزی را كه معرفی می‌كند آغاز می‌كنيم و سپس به مدل كلاسيک و مرسوم آينده‌پژوهی می‌پردازيم. راسل ايكاف يكی از نظريه‌پردازان «تئوری سيستم‌ها» چهار نوع برنامه‌ريزی را تحت عناوين «گرايش و «گرايش پيشكنشی (پيش‌فعال)»، «گرايش بيكنشی (غيرفعال)» واكنشی (انفعالی)» معرفی می‌كند. اندركنشی «(تعاملی)» در هر دو گرايش واكنشی و پيشكنشی، فناوری عامل اصلی تغيیر است. اما فناوری در گرايش پيشكنشی ابزاری برای تغييرات مطلوب است كه می‌تواند بسياری از مشكلات پيش رو را حل نمايد. روش‌های محاسباتی، ابزارهای علم و فناوری، بهينه‌سازی و تحليل ريسک همه شيوه‌های لازم برای برنامه‌ريزی از نظر پيش‌فعالان است. برای مطالعه بیشتر لطفا به فایل کتاب مراجعه کنید.
